Ανάλυση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας – Θα υπάρξει εξομάλυνση;

Η ισραηλινή σημαία κυματίζει μπροστά από το τέμενος Dome of the Rock και την πόλη της Ιερουσαλήμ, την 1η Δεκεμβρίου 2017. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ενδέχεται να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Η διεθνής κοινότητα λέει ότι το καθεστώς της Ιερουσαλήμ πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Το Ισραήλ κατέλαβε την ανατολική Ιερουσαλήμ στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 και αργότερα την προσάρτησε σε μια κίνηση που δεν αναγνωρίστηκε ποτέ από τη διεθνή κοινότητα. / AFP PHOTO / THOMAS COEX

Δεν είναι μυστικό ότι οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Χαμάς είναι τεράστιο πρόβλημα. Διάφορες αναφορές όλα αυτά τα χρόνια έχουν δείξει ότι η Χαμάς σχεδιάζει τρομοκρατικές επιθέσεις από την Τουρκία, ότι μπορεί ακόμη και να σχεδιάζει επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και ότι μέλη της Χαμάς χρησιμοποιούν την Τουρκία για διέλευση σε άλλα μέρη.

Πηγή:  SETH J. FRANTZMAN / Jerusalem Post


Τον Ιανουάριο του 2021, οι εκθέσεις ανέφεραν ότι το χαλί καλωσορίσματος της Τουρκίας για τη Χαμάς εμπόδιζε την ομαλοποίηση, σύμφωνα με το Arab News.


Αξίζει να ανατρέξουμε εν συντομία στο πώς φτάσαμε εδώ. Οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ έχουν χειροτερέψει ολοένα και περισσότερο από τότε που το ακροδεξιό κόμμα AKP ανέλαβε την εξουσία στην Τουρκία πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες. Ο ηγέτης Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπήρξε συχνά ένας από τους πιο αντι-ισραηλινούς ηγέτες στον κόσμο. Με τα χρόνια υπήρξαν πολλά περιστατικά, συμπεριλαμβανομένης της ανάκλησης του πρεσβευτή του Ισραήλ από την Άγκυρα, και παρενόχλησης διπλωματών, ακόμη και παρενόχλησης τουριστών και άλλων περιστατικών.

Ο θυμωμένος Ερντογάν απειλεί να απελάσει 10 δυτικούς απεσταλμένους για την κριτική για την κράτηση ακτιβιστή / Πηγή εικόνας: AFP

Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει κάνει δηλώσεις λέγοντας ότι θα «απελευθερώσει» την Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ, αφού επανακαθαγίασε την Αγία Σοφία ως τζαμί, κάνοντας παραλληλισμούς με το τζαμί Αλ Άκσα.


Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας επιδεινώθηκαν μετά τον πόλεμο της Γάζας το 2009 και την επιδρομή του στολίσκου της Γάζας το 2010. Το Mavi Marmara ήταν ένα μεγάλο πλοίο γεμάτο με εκατοντάδες ακροδεξιούς ακτιβιστές.


Το Ισραήλ έκανε επιδρομή στο πλοίο για να το εμποδίσει να φτάσει στη Γάζα. Τούρκοι πολίτες επιτέθηκαν σε Ισραηλινούς στρατιώτες και σκοτώθηκαν. Ωστόσο, χρόνια αργότερα, έγιναν προσπάθειες συμφιλίωσης. Αλλά ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν ήταν διατεθειμένος να ικετεύσει την Τουρκία για καλύτερους δεσμούς, και ικέτευε αυτό που ήθελε η Άγκυρα.


Αυτό άφησε τις σχέσεις στο κρύο. Η Τουρκία ενισχύθηκε από την κυβέρνηση Τραμπ και τις σχέσεις Τραμπ-Ερντογάν, καθώς και από ένα ενεργό τουρκικό λόμπι στην Ουάσιγκτον, να γίνει πιο ακραία.
Η Τουρκία όχι μόνο έγινε πιο εχθρική προς το Ισραήλ κατά την εποχή του Τραμπ, αλλά άρχισε να απειλεί την Ελλάδα και να επιτίθεται στους Κούρδους και να διαδίδει αντισημιτικές συνωμοσίες. Η Τουρκία πλησίασε τη Ρωσία και το Ιράν. Αλλά από καιρό σε καιρό η Τουρκία διατύπωνε την ιδέα ότι μπορεί να συμφιλιωθεί με το Ισραήλ.


Το αφήγημα της συμφιλίωσης γενικά κυκλοφορούσε όποτε η Τουρκία διαισθανόταν ότι το Ισραήλ βρισκόταν στα πρόθυρα της διπλωματικής επιτυχίας.


Παρόλο που ο ηγέτης της Τουρκίας συνέκρινε το Ισραήλ με τη ναζιστική Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2019, τον Δεκέμβριο του 2019 η Τουρκία ανησυχούσε για την εντατικοποίηση των σχέσεων Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου εν μέσω μιας συμφωνίας για τον αγωγό μεταξύ αυτών των χωρών της ανατολικής Μεσογείου.
Προσπάθησε να προσποιηθεί ότι ήθελε συμφιλίωση, ακόμη και όταν φιλοξένησε τη Χαμάς το 2019 και το 2020. Τον Μάιο του 2020 η Τουρκία ενθάρρυνε τους ισχυρισμούς ότι είχε συγκρουστεί με τη Χεζμπολάχ στη βόρεια Συρία για να φαίνεται ότι η Άγκυρα και η Ιερουσαλήμ βρίσκονται στην ίδια πλευρά εναντίον του Ιράν.


Όταν η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος καταδίκασαν την Τουρκία την άνοιξη του 2020, η Τουρκία κατάλαβε ότι γινόταν πιο απομονωμένη. Μετά την ήττα του Τραμπ στις εκλογές του Νοεμβρίου, η Άγκυρα γνώριζε ότι δεν είχε πλέον φίλο στον Λευκό Οίκο και άρχισε να προωθεί ξανά ιστορίες «συμφιλίωσης».


Αυτά φαινόταν να έρχονται σε αντίθεση με την πραγματικότητα των δηλώσεων της Άγκυρας, επειδή η Τουρκία είχε απειλήσει να μειώσει τους δεσμούς με τα ΗΑΕ εάν τα ΗΑΕ έκαναν ειρήνη με το Ισραήλ, όπως έκαναν τα ΗΑΕ τον Σεπτέμβριο του 2020. Αυτό σημαίνει ότι η Άγκυρα μιλούσε για συμφιλίωση ενώ προσπαθούσε να απομονώσει το Ισραήλ από εταίρους στον Κόλπο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Τον Μάρτιο του 2021 η Τουρκία τροφοδότησε ακόμη και ιστορίες ισραηλινών μέσων ενημέρωσης για ένα «θαλάσσιο σύνορο» μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, ένα φανταστικό σύνορο που θα έκανε αόρατα τα κυπριακά δικαιώματα στη Μεσόγειο. Οι χάρτες και η προπαγάνδα που εξαπλώθηκε από την Τουρκία εκείνη την εποχή είχαν σχεδιαστεί για να βλάψουν τους δεσμούς Ισραήλ-Κύπρου υπό το πρόσχημα της «συμφιλίωσης».


Αυτό μας φέρνει στις πρόσφατες ιστορίες. Τι κερδίζει και τι ωφελείται η Τουρκία από τη συζήτηση νέων δεσμών. Το πρόβλημα με την αφήγηση είναι ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Άγκυρα θέλει καλύτερους δεσμούς ή είναι πρόθυμη να κάνει οτιδήποτε από το οποίο ωφελείται το Ισραήλ. «Όπως έγινε ένα βήμα μεταξύ μας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, θα κάνουμε παρόμοια βήματα με τα άλλα», είπε ο Ερντογάν στους Τούρκους δημοσιογράφους σε αεροπλάνο στα τέλη Νοεμβρίου. Αλλά η Άγκυρα δεν ανέφερε καν το «Ισραήλ» σε αυτό το πλαίσιο. Δεν μπορεί να πει τη λέξη Ισραήλ. Θέλει λοιπόν «συμφιλίωση» χωρίς ουσιαστικά να κάνει τίποτα.


Ως συνήθως, θέλει το Ισραήλ να είναι αυτό που κάνει τα πάντα και το Ισραήλ να εκλιπαρεί την Τουρκία για καλύτερους δεσμούς. Θέλει το Ισραήλ πιο απομονωμένο και να βλάψει τους δεσμούς του Ισραήλ με την Ελλάδα, την Κύπρο και άλλους.


Είναι απολύτως εύλογο ότι η Άγκυρα, με μια οικονομία σε ρήξη και πτωτική λίρα, έχει προσεγγίσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλους με την αίσθηση ότι η επιθετική της στάση την τελευταία δεκαετία δεν βοήθησε την Άγκυρα.


Ωστόσο, το ερώτημα είναι πάντα εάν η Άγκυρα επιστρατεύει αυτές τις ιδέες κάθε έξι μήνες για να πάρει κάτι, ενώ σπάνια δίνει κάτι σε αντάλλαγμα.


Αυτή η πρόσφατη σειρά φημών ξεκίνησε από την Άγκυρα που κρατούσε Ισραηλινούς τουρίστες. Οι χώρες που θέλουν καλύτερους δεσμούς δεν κρατούν τουρίστες με ψευδείς κατηγορίες. Τα μέσα ενημέρωσης της Άγκυρας σπάνια αναφέρουν καλύτερες σχέσεις με το Ισραήλ. Φαίνεται ότι δεδομένου ότι τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία συνδέονται ή διευθύνονται από το κυβερνών κόμμα, δεν θα τροφοδοτούσε απλώς τους μύθους των ισραηλινών μέσων ενημέρωσης σχετικά με τη «συμφιλίωση», εάν δημοσιεύουν σοβαρά θετικά άρθρα για το Ισραήλ.

Δείτε και:

Σχολιάστε