Νέα Ελληνική Ασπίδα 2030 και τα 6,8 τρισ. της ΕΕ

Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα, ιστορική φάση στρατηγικής θωράκισης. Το πολυεπίπεδο πρόγραμμα αεράμυνας «Ασπίδα του Αχιλλέα» με το Ισραήλ, σε συνδυασμό με τον ευρωπαϊκό οδικό χάρτη αμυντικών επενδύσεων ύψους 6,8 τρισ. ευρώ έως το 2035, διαμορφώνουν ένα περιβάλλον όπου η άμυνα παύει να είναι απλή δημόσια δαπάνη και μετατρέπεται σε αναπτυξιακό μοχλό για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Για την Αθήνα, το κεντρικό διακύβευμα είναι διπλό: αξιόπιστη αποτροπή απέναντι στην Τουρκία και ταυτόχρονα στρατηγική αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ώστε να μη μείνει στην άκρη του ευρωπαϊκού «κύματος εξοπλισμών», αλλά να γίνει ενεργός παραγωγός ασφάλειας.

Η «Ασπίδα του Αχιλλέα»: ο νέος κορμός της ελληνικής αεράμυνας

Το πρόγραμμα «Ασπίδα του Αχιλλέα» αποτελεί τον πυρήνα του μεσοπρόθεσμου αμυντικού σχεδιασμού της Ελλάδας έως το 2036. Στόχος είναι η δημιουργία ενός πολυεπίπεδου δικτύου αεράμυνας και αντιπυραυλικής προστασίας, πλήρως διαλειτουργικού με το ΝΑΤΟ και ικανού να αντιμετωπίζει:

• χαμηλού κόστους drones και περιφερόμενα πυρομαχικά,
• μαχητικά αεροσκάφη και πυραύλους cruise,
• τακτικούς και οιονεί βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλης εμβέλειας.

Σύμφωνα με δημόσιες αναφορές, ο σχεδιασμός προβλέπει την απόκτηση τριών προηγμένων ισραηλινών συστημάτων αεράμυνας, τα οποία θα πλαισιώσουν και θα αναβαθμίσουν τα ήδη επιχειρησιακά Patriot της Πολεμικής Αεροπορίας:

SPYDER – Η χαμηλή και μέση στάθμη αεράμυνας

Το SPYDER της Rafael προορίζεται να αντικαταστήσει τα γηρασμένα ρωσικά OSA-AK και TOR-M1. Με χρήση πυραύλων Python-5 και Derby, προσφέρει κάλυψη μικρού έως μεσαίου βεληνεκούς και υψηλή ευελιξία στην αντιμετώπιση τόσο επανδρωμένων στόχων όσο και UAV. Η δυνατότητα ταχείας ανάπτυξης και προστασίας κρίσιμων υποδομών στην ενδοχώρα και στα νησιά το καθιστά κεντρικό εργαλείο για την αεράμυνα πρώτης γραμμής.

Barak MX – Η νέα «ραχοκοκαλιά» μεσαίας εμβέλειας

Το Barak MX της Israel Aerospace Industries (IAI) αναμένεται να αντικαταστήσει τις παλαιές πυροβολαρχίες HAWK. Η αρθρωτή αρχιτεκτονική του επιτρέπει πολλαπλές διαμορφώσεις, με βεληνεκές που φτάνει έως και τα περίπου 150 χλμ., ανάλογα με τον τύπο του αναχαιτιστή. Το σύστημα είναι ήδη επιχειρησιακά δοκιμασμένο σε χερσαίες και ναυτικές πλατφόρμες, κάτι που μειώνει τον τεχνικό κίνδυνο για την Ελλάδα.

Στρατηγικά, το Barak MX καλύπτει το κενό ανάμεσα στη χαμηλή αεράμυνα και στα μακράς εμβέλειας Patriot, προστατεύοντας μεγάλες αστικές συγκεντρώσεις, βάσεις της ΠΑ, ναυστάθμους και κρίσιμες ενεργειακές υποδομές.

David’s Sling – Η απάντηση στις βαλλιστικές απειλές

Το David’s Sling (SkyCeptor/Stunner) αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην αντιμετώπιση βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων cruise μεγάλης εμβέλειας. Με βεληνεκές έως ~300 χλμ. και δυνατότητα αναχαίτισης στόχων υψηλής ταχύτητας, σχεδιάζεται να καλύψει το κενό που αφήνουν οι γηρασμένες ρωσικές συστοιχίες S-300.

Η ενσωμάτωση του David’s Sling στο ελληνικό δίκτυο αεράμυνας έχει διπλή σημασία:

• Επιχειρησιακά, προσφέρει αξιόπιστη ομπρέλα έναντι πυραυλικών συστημάτων όπως ο τουρκικός Tayfun ή άλλες εξελισσόμενες απειλές στην Ανατολική Μεσόγειο.
• Πολιτικά, εμβαθύνει τη στρατηγική σχέση Ελλάδας–Ισραήλ και την εντάσσει σε ένα ευρύτερο πλέγμα συνεργασιών με Κύπρο και άλλους συμμάχους.

Τι γνωρίζουμε για τη συμφωνία Ελλάδας–Ισραήλ

Διεθνή δημοσιεύματα κάνουν λόγο για μια συμφωνία ιστορικής κλίμακας, με εκτιμώμενο ύψος περίπου 3 δισ. ευρώ για την πλήρη ανάπτυξη της «Ασπίδας του Αχιλλέα» μέχρι το 2030-2032. Η συμφωνία βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο διαπραγμάτευσης και, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, θα δομηθεί ως διακρατική G2G συμφωνία Αθήνας–Ιερουσαλήμ.

Κρίσιμο στοιχείο είναι η συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Οι μέχρι τώρα αναφορές μιλούν για ποσοστό τουλάχιστον 25% σε βιομηχανική συμμετοχή, με μεταφορά τεχνολογίας, γραμμές συναρμολόγησης και υποστήριξης στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι:

• ελληνικές εταιρείες ηλεκτρονικών, λογισμικού και μηχανουργίας μπορούν να ενταχθούν σε αλυσίδες αξίας υψηλής τεχνολογίας,
• δημιουργούνται θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης,
• η χώρα αποκτά ρόλο περιφερειακού κέντρου υποστήριξης ισραηλινών συστημάτων για την Ευρώπη.

Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» δεν είναι ένα «ακόμη εξοπλιστικό πρόγραμμα». Είναι η προσπάθεια της Ελλάδας να κλείσει σε λίγα χρόνια ένα τεχνολογικό κενό δεκαετιών, να απομακρυνθεί από την εξάρτηση από ρωσικά συστήματα και να θωρακίσει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο για την επόμενη γενιά.

Το ευρωπαϊκό «Big Bang» των 6,8 τρισ. και η θέση της Ελλάδας

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εικόνα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή: ο οδικός χάρτης «Defence Readiness 2030» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι δεσμεύσεις των κρατών-μελών στο ΝΑΤΟ οδηγούν σε συσσωρευτικές αμυντικές δαπάνες έως 6,8 τρισ. ευρώ μέχρι το 2035. Πρόκειται για πραγματικό «Big Bang» στην ευρωπαϊκή άμυνα, με στόχο:

• να καλυφθούν τα κενά σε αντιαεροπορική/αντιdrone άμυνα, πυρομαχικά, drones, διαστήματα και κυβερνοασφάλεια,
• να αυξηθεί η κοινή προμήθεια οπλικών συστημάτων από περίπου 20% σήμερα στο 40% έως το 2027,
• να ενισχυθεί η παραγωγή από ευρωπαϊκούς προμηθευτές, με στόχο τουλάχιστον 55% των προμηθειών να προέρχεται από εταιρείες της ΕΕ.

Για να στηριχθεί αυτή η στρατηγική στροφή, η ΕΕ έχει ενεργοποιήσει και νέους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, όπως το ReArm Europe / Readiness 2030 και το Ευρωπαϊκό Αμυντικό Βιομηχανικό Πρόγραμμα (EDIP), ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη και το ταμείο SAFE για την επιτάχυνση εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Πώς μπορεί να κερδίσει η Ελλάδα

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον των 6,8 τρισ. ευρώ, η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία να πετύχει κάτι που δεν κατάφερε στις προηγούμενες «γενιές» εξοπλισμών:

• να μην είναι μόνο αγοραστής, αλλά και συμπαραγωγός,
• να αξιοποιήσει τις επενδύσεις στα F-16 Viper, στα Rafale, στις φρεγάτες Belharra και στην «Ασπίδα του Αχιλλέα» ως αποδείξεις αξιοπιστίας (proof of sale) για είσοδο σε ευρωπαϊκές αγορές,
• να δικτυώσει ελληνικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας με μεγάλους ευρωπαϊκούς και ισραηλινούς ομίλους σε προγράμματα αιχμής (αντιdrone, αισθητήρες, software-defined ραντάρ, C2, AI).

Το μεγάλο στοίχημα είναι να μη χαθεί στη γραφειοκρατία η ευκαιρία: χωρίς γρήγορες αποφάσεις, σοβαρό εθνικό σχέδιο αμυντικής βιομηχανίας και σταθερό θεσμικό πλαίσιο, η Ελλάδα κινδυνεύει να περιοριστεί ξανά στον ρόλο του «καλού πελάτη» αντί του εταίρου.

Αποτροπή στο Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο: πέρα από τους αριθμούς

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η «Νέα Ελληνική Ασπίδα 2030» σημαίνει ότι, όταν ολοκληρωθεί, η χώρα θα διαθέτει:

• πολυεπίπεδη αεράμυνα από χαμηλό έως μεγάλο ύψος,
• κάλυψη κρίσιμων νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με αισθητήρες και αναχαιτιστές,
• δικτυοκεντρική σύνδεση με την Πολεμική Αεροπορία, το Πολεμικό Ναυτικό και τα συστήματα επιτήρησης,
• συνοχή με τα δόγματα προληπτικής και ενεργητικής αποτροπής που συζητούνται πλέον ανοιχτά στην Αθήνα.

Για την Τουρκία, μια τέτοια αρχιτεκτονική σημαίνει ότι κάθε σχεδιασμός αιφνιδιαστικού πλήγματος ή μαζικής χρήσης drones και πυραύλων θα πρέπει να λάβει υπόψη του πολύ μεγαλύτερο ρίσκο αποτυχίας και βαριάς ανταπόδοσης. Αυτό ακριβώς είναι η ουσία της αποτροπής: να αυξάνεις τόσο το κόστος της επιθετικότητας, ώστε να καθίσταται πολιτικά και στρατιωτικά ασύμφορη.

Συμπέρασμα – Η ώρα των αποφάσεων

Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια σπάνια σύμπτωση παραγόντων: ιστορική σύγκλιση με το Ισραήλ στον τομέα της άμυνας, ευρωπαϊκό «Big Bang» 6,8 τρισ. ευρώ και επείγουσα ανάγκη θωράκισης απέναντι σε μια αναθεωρητική Τουρκία.

Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» και η «Νέα Ελληνική Ασπίδα 2030» δεν είναι απλώς τίτλοι, αλλά στρατηγικές επιλογές. Αν υλοποιηθούν με σοβαρότητα, διαφάνεια και εθνικό όραμα, μπορούν:

• να εξασφαλίσουν δεκαετίες ασφάλειας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο,
• να μετατρέψουν την ελληνική αμυντική βιομηχανία από ουραγό σε περιφερειακό παίκτη,
• να δώσουν στην Ελλάδα φωνή και βαρύτητα στα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων όπου θα μοιραστεί η «πίτα» των 6,8 τρισ. ευρώ.

Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα γίνει η στροφή. Αυτή ήδη ξεκινά. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα σταθεί στο ύψος της ιστορικής ευκαιρίας – ή αν θα την αφήσει να χαθεί μέσα σε καθυστερήσεις, ιδεοληψίες και μικροπολιτικά παιχνίδια.

Γεώργιος Παπασημάκης

Η εικόνα δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη για εικονογράφηση του θέματος.