Του Γεωργίου Παπασημάκη

Οι τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Δημητρίου Χούπη και του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια δεν είναι απλώς «βαριές κουβέντες» σε μία δύσκολη συγκυρία. Αποτελούν την πιο καθαρή, θεσμική διατύπωση του νέου ελληνικού δόγματος αποτροπής απέναντι στην Τουρκία, με αναφορά ακόμη και σε δυνατότητα προληπτικού πλήγματος σε κρίσιμες υποδομές του αντιπάλου.

Στο παρόν άρθρο επιχειρούμε, με βάση έγκυρες και διασταυρωμένες ελληνικές και διεθνείς πηγές, να αποτυπώσουμε:

• τι ακριβώς είπε ο Στρατηγός Δημήτριος Χούπης,
• πώς τοποθετείται ο Νίκος Δένδιας για την Τουρκία και το νέο δόγμα «κλειδώματος» του Αιγαίου,
• πώς αντέδρασαν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης,
• και πώς όλα αυτά συνδέονται με SAFE, «Ασπίδα του Αχιλλέα», δορυφορικές δυνατότητες και την ευρύτερη αρχιτεκτονική αποτροπής μέχρι το 2030.

---

Οι δηλώσεις του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Δημητρίου Χούπη: προληπτικό πλήγμα και στρατηγικό βάθος

Σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη, όπως μεταφέρθηκε από σοβαρά ελληνικά αμυντικά μέσα ενημέρωσης, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημητρίου Χούπης έκανε τρεις απολύτως χαρακτηριστικές αναφορές.

Πρώτον, μίλησε για τη «μία και μοναδική στιγμή» κατά την οποία οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα κληθούν να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους. Όπως τόνισε, όταν έρθει εκείνη η στιγμή, το αποτέλεσμα πρέπει να είναι ασφαλώς νικηφόρο – όχι απλώς διαχειρίσιμο ή αβέβαιο. Πρόκειται για ξεκάθαρη δήλωση προσανατολισμού σε «σχέδιο νίκης» και όχι σε παθητική διαχείριση κρίσης.

Δεύτερον, ο Στρατηγός αναφέρθηκε ευθέως στη δυνατότητα προληπτικού πλήγματος. Η φράση του –περιληπτικά– ήταν ότι η Ελλάδα οφείλει να διαθέτει την επιχειρησιακή δυνατότητα να πραγματοποιήσει προληπτικό χτύπημα, εφόσον οι συνθήκες το επιβάλλουν, ώστε να ακυρώσει στην πράξη ένα επικείμενο εχθρικό σχέδιο.

Τρίτον, έκανε λόγο για ικανότητα κρούσης σε στρατηγικό βάθος. Δηλαδή, για δυνατότητα πλήγματος με μεγάλη ακρίβεια σε κρίσιμες υποδομές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του αντιπάλου – από αεροδρόμια, κέντρα διοίκησης και ραντάρ, μέχρι βιομηχανικούς/ενεργειακούς κόμβους που στηρίζουν την πολεμική του μηχανή.

Για να αποκτήσει νόημα μία τέτοια δήλωση, προϋποθέτει ότι η Ελλάδα επενδύει ήδη σε:

• ενισχυμένες δυνατότητες ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance) με αεροσκάφη, UAV και δορυφόρους,
• σύγχρονα μαχητικά όπως τα Rafale και τα αναβαθμισμένα F-16 Viper, με όπλα stand–off,
• πυραυλικά συστήματα εδάφους–εδάφους και εδάφους–πλοίου με ικανότητα κρούσης σε βάθος,
• και δικτυοκεντρικά συστήματα διοίκησης–ελέγχου, που επιτρέπουν λήψη απόφασης και εκτέλεση εντός ελάχιστου χρόνου.

Με άλλα λόγια, ο Χούπης δεν «πετάει μια φράση». Δημοσιοποιεί, στο μέτρο που επιτρέπεται, το επιχειρησιακό πλαίσιο ενός μοντέρνου ελληνικού δόγματος αποτροπής, όπου η χώρα δεν μένει να δεχθεί το πρώτο χτύπημα, αλλά διατηρεί το δικαίωμα να αφαιρέσει από τον αντίπαλο τις κρίσιμες ικανότητες πριν αυτός τις αξιοποιήσει.

Προληπτικό πλήγμα: τι σημαίνει νομικά και στρατηγικά

Στη διεθνή θεωρία ασφαλείας υπάρχει μεγάλη διάκριση ανάμεσα σε pre-emptive strike (προληπτικό χτύπημα έναντι άμεσης, επικείμενης απειλής) και preventive war (προληπτικός πόλεμος απέναντι σε μελλοντική, υποθετική απειλή).

Η πρώτη περίπτωση –όταν δηλαδή υπάρχουν σαφείς, αδιάψευστες ενδείξεις ότι επίκειται επίθεση– μπορεί να ενταχθεί στη λογική της νόμιμης άμυνας κατά τον Χάρτη του ΟΗΕ. Η δεύτερη, όμως, είναι νομικά και πολιτικά πολύ πιο προβληματική, γιατί ουσιαστικά νομιμοποιεί τον επιθετικό πόλεμο.

Οι δηλώσεις του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, όπως προκύπτουν από τη δημόσια συζήτηση, στρέφονται σαφώς προς την πρώτη έννοια: η Ελλάδα οφείλει, αν διαπιστώσει άμεση και επικείμενη επίθεση, να μπορεί να πλήξει εγκαίρως εκείνα τα σημεία που θα καθιστούσαν την εχθρική ενέργεια θανατηφόρα. Δεν μιλά για τυχοδιωκτική πολιτική «πρώτου πλήγματος», αλλά για σοβαρή, ψύχραιμη ικανότητα προληπτικής αυτοάμυνας.

Ο λόγος Νίκου Δένδια: η Τουρκία ως «μεγαλύτερη απειλή» και το κλείδωμα του Αιγαίου

Σε παράλληλες δημόσιες παρεμβάσεις, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε την Τουρκία «τη μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα από το 1952», δηλαδή από την ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ. Η διατύπωση αυτή δεν είναι απλό σχόλιο. Καταγράφεται σε πρακτικά, αναπαράγεται από διεθνείς αναλυτές και ουσιαστικά «κλειδώνει» τον τρόπο με τον οποίο η Αθήνα βλέπει την Άγκυρα στο επίπεδο στρατηγικής.

Ταυτόχρονα, ο Δένδιας εξήγησε ότι η μέχρι τώρα λογική «το Αιγαίο το προστατεύει ο στόλος» δεν επαρκεί σε ένα περιβάλλον όπου φθηνά UAV, loitering munitions και κορεστικές επιθέσεις μπορούν να εξουδετερώσουν ακόμη και πανάκριβα πλοία. Η απάντηση, όπως την περιέγραψε, είναι ένα δίκτυο κινητών πυραυλικών συστημάτων σε κρίσιμες νησιωτικές θέσεις, σε συνδυασμό με πολυεπίπεδη αντιαεροπορική και αντι-drone άμυνα.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η επίσημα παρουσιασμένη «Ασπίδα του Αχιλλέα», η νέα αρχιτεκτονική αντιαεροπορικής/αντιπυραυλικής προστασίας της χώρας, για την οποία το ΥΠΕΘΑ έχει δώσει αναλυτικές πληροφορίες μέσα από τις επίσημες ανακοινώσεις του (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας).

Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» συνδέεται στενά με τις επενδύσεις σε φρεγάτες νέας γενιάς, αντιαεροπορικά συστήματα, ελληνικά και συμμαχικά anti-drone, αλλά και με την ανάπτυξη δικτυοκεντρικού C2 που θα επιτρέπει σε όλες τις πλατφόρμες –από πλοία και αεροσκάφη μέχρι επίγειους εκτοξευτές– να μοιράζονται την ίδια εικόνα τακτικής κατάστασης.

Μέσα σε αυτό το δόγμα A2/AD, οι δηλώσεις Χούπη περί προληπτικού πλήγματος και βαθέος στρατηγικού πλήγματος έρχονται να «κουμπώσουν» ως το επιχειρησιακό σκέλος της πολιτικής γραμμής Δένδια.

Η οργισμένη αντίδραση των τουρκικών ΜΜΕ

Δεν είναι τυχαίο ότι οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν έντονη νευρικότητα στην Άγκυρα. Σειρά φιλοκυβερνητικών τουρκικών μέσων παρουσίασαν την τοποθέτηση Δένδια ως «σκανδαλώδη απειλή», με τίτλους τύπου «η Ελλάδα κλείνει το Αιγαίο με πυραύλους» και με κατηγορίες ότι η Αθήνα παραβιάζει τη Λωζάννη με τον οπλισμό των νησιών.

Καθώς οι αναλύσεις στα ελληνικά αμυντικά sites αναδεικνύουν πλέον και τις φράσεις του Χούπη για προληπτικό πλήγμα και πλήγματα σε στρατηγικό βάθος, είναι βέβαιο ότι και αυτό το κομμάτι θα μπει σύντομα στο τουρκικό αφήγημα ως «απειλή πρώτου πλήγματος» κατά της Τουρκίας.

Πίσω από την επικοινωνιακή φασαρία, όμως, διακρίνεται μια πραγματική ανησυχία: η Τουρκία βλέπει ότι η Ελλάδα:

• εντάσσεται στο ευρωπαϊκό SAFE και σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία από τα οποία η ίδια είναι αποκλεισμένη,
• αναβαθμίζει ραγδαία την αεράμυνά της,
• χτίζει δυνατότητες κρούσης σε βάθος,
• και αποκτά σταδιακά διαστημικό και δορυφορικό σκέλος άμυνας, με μικροδορυφόρους και CubeSats για επιτήρηση.

SAFE, διαστημικές δυνατότητες και υβριδικές απειλές: το ευρύτερο πλαίσιο

Το πρόγραμμα SAFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ευρύτερη ευρωπαϊκή συζήτηση για την «στρατηγική αυτονομία» δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον, στο οποίο η Ελλάδα αναδεικνύεται σε front-line κράτος για την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου. Εντασσόμενη σε αυτούς τους μηχανισμούς, η Αθήνα αποκτά πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τεχνογνωσία για συστήματα που υπηρετούν ακριβώς τη λογική αποτροπής που περιγράφουν Δένδιας και Χούπης.

Παράλληλα, η είσοδος της χώρας στη διαστημική εποχή άμυνας –με μικροδορυφόρους για παρακολούθηση θαλάσσιων ζωνών, συνόρων και κρίσιμων υποδομών– ενισχύει τη δυνατότητα επίγνωσης κατάστασης (situational awareness) σε πραγματικό χρόνο. Χωρίς τέτοια μάτια στο διάστημα, ούτε A2/AD δίκτυο μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, ούτε προληπτικό πλήγμα μπορεί να βασιστεί σε ασφαλή δεδομένα.

Τέλος, το ΝΑΤΟ έχει ήδη στρέψει το ενδιαφέρον του στην προστασία υποθαλάσσιων καλωδίων, αγωγών και ενεργειακών διαδρόμων. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας –σε συνδυασμό με Κύπρο και Ανατολική Μεσόγειο– την καθιστά κρίσιμο κόμβο σε αυτό το νέο πεδίο υβριδικής αντιπαράθεσης.

Περισσότερες αναλύσεις για τη νέα ελληνική αποτροπή και την εξέλιξη της στρατηγικής ισχύος μπορείτε να βρείτε και σε άλλα άρθρα του Ερευνητικού, όπως:

• Η Νέα Αεροπορική Ισχύς της Ελλάδας: Viper, Rafale και το Δόγμα Αποτροπής του 2025
• Η Ελλάδα σε νέα εποχή: 8 φρεγάτες στρατηγικής κρούσης και δόγμα αποτροπής 2030

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα μέχρι το 2030

Οι δηλώσεις Χούπη και Δένδια δεν πρέπει να διαβαστούν ως επιθυμία πολέμου, αλλά ως ξεκάθαρη αποτύπωση της πραγματικότητας: η Τουρκία παραμένει ο βασικός παράγοντας αστάθειας στο άμεσο περιβάλλον μας και η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια ούτε της αφέλειας ούτε της αδράνειας.

Η αποτροπή στον 21ο αιώνα θα κριθεί από το κατά πόσο μία χώρα:

• διαθέτει δικτυοκεντρικά συστήματα αισθητήρων και πλατφορμών,
• μπορεί να προστατεύσει τον εναέριο και θαλάσσιο χώρο της από UAV, πυραύλους κρουζ και προηγμένα όπλα,
• και –σε τελική ανάλυση– αν έχει τη βούληση και τη δυνατότητα να πλήξει πρώτη, αν απειληθεί η ίδια η υπόστασή της.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι σημερινές δηλώσεις Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και Υπουργού Άμυνας καταγράφουν μια νέα ελληνική στρατηγική ταυτότητα: η χώρα δηλώνει ανοιχτά ότι δεν θα δεχθεί παθητικά ένα χτύπημα, αλλά θα χρησιμοποιήσει όλα τα νόμιμα μέσα για να προστατεύσει τον λαό, τα νησιά, την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

Η συζήτηση που ανοίγει τώρα –και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό– είναι αν η διεθνής κοινότητα θα κατανοήσει ότι αυτή η στάση δεν είναι επιθετικότητα, αλλά προϋπόθεση ειρήνης σε ένα περιβάλλον όπου οι απειλές είναι πραγματικές, υβριδικές και πολυεπίπεδες.

---

Το άρθρο στηρίζεται αποκλειστικά σε ανοιχτές, δημόσιες και δημοσιογραφικά διασταυρωμένες πηγές από έγκυρα ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς και σε επίσημες ανακοινώσεις θεσμικών φορέων (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ΝΑΤΟ, ΕΕ κ.λπ.). Δεν αποτελεί προτροπή σε βία ή στρατιωτική ενέργεια, αλλά αναλυτική αποτύπωση της τρέχουσας στρατηγικής πραγματικότητας.

Η εικόνα δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη για εικονογράφηση του θέματος.