Το 2025 εξελίσσεται σε έτος βαθύτατου γεωπολιτικού μετασχηματισμού. Από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι την ενεργειακή διπλωματία της Ανατολικής Μεσογείου, από τις ναυτικές ανακατατάξεις στο US Navy μέχρι τις ασκήσεις υψηλής ετοιμότητας όπως η MEDOUSA 14, οι ισορροπίες αλλάζουν ραγδαία.

Η Ελλάδα, παρά το μικρό μέγεθος, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας περιοχής όπου συναντώνται οι στρατηγικές επιδιώξεις ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσίας, Κίνας, Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής.

1. Η παγκόσμια μεταμόρφωση του 2025

Η εποχή της μονοπολικής ισχύος έχει τελειώσει. Η διεθνής σκηνή δείχνει πλέον:

• Πολυπολικότητα, με ενεργό ρόλο ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας.
• Στρατηγική αστάθεια στην Ευρώπη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
• Ενεργειακή αναδιάταξη στην Ανατολική Μεσόγειο.
• Ναυτικό και αεροπορικό ανταγωνισμό που μεταβάλλει τις παλιές ισορροπίες.

Η Ανατολική Μεσόγειος είναι σήμερα η πιο κρίσιμη θαλάσσια περιοχή της Ευρώπης – ενεργειακά, γεωστρατηγικά και στρατιωτικά. Η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ αποτελούν έναν νέο κόμβο σταθερότητας σε μια περιοχή που αναδιαμορφώνεται.

2. Το αμερικανικό “σχέδιο ειρήνης” για την Ουκρανία

Σύμφωνα με διεθνή μέσα όπως το Reuters, οι Financial Times, το CNN και με επίσημες τοποθετήσεις από τη ρωσική πλευρά, το αμερικανικό πλαίσιο ειρήνευσης για την Ουκρανία βασίζεται σε ένα σχέδιο 28 σημείων που σε μεγάλο βαθμό στηρίχθηκε σε ρωσικό non-paper.

Έγιναν διαβουλεύσεις σε Γενεύη, Μόσχα και Άμπου Ντάμπι, με συχνές επαφές μεταξύ του Αμερικανού επιχειρηματία και ενδιάμεσου καναλιού επικοινωνίας Witkoff και του στενού συνεργάτη του Βλαντίμιρ Πούτιν, Ushakov. Το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι Αμερικανοί βρίσκονται στη Μόσχα για συνομιλίες, ενώ στην εικόνα προστίθεται η εμπλοκή του Υπουργείου Στρατού των ΗΠΑ, κάτι που δείχνει ότι οι επαφές αυτές δεν είναι απλή διπλωματία χαμηλού επιπέδου.

Τα τρία “αγκάθια” που απειλούν τη συμφωνία

1. Εδαφικές παραχωρήσεις: το καθεστώς των προσαρτημένων περιοχών στην ανατολική Ουκρανία.
2. Περιορισμός της ουκρανικής στρατιωτικής ισχύος: όρια σε προσωπικό και οπλικά συστήματα.
3. Καθεστώς σχέσης με το ΝΑΤΟ: αν η Ουκρανία θα μπορεί ποτέ να ενταχθεί στη Συμμαχία.

Τα τρία αυτά σημεία αποτελούν κόκκινες γραμμές και για τις δύο πλευρές, καθιστώντας την ειρήνευση ιδιαίτερα επισφαλή.

Πιθανά σενάρια έκβασης

• Συμφωνία με εδαφικές αλλαγές, που θα είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτή από την ουκρανική κοινωνία και θα δημιουργήσει επικίνδυνο προηγούμενο για την Ευρώπη.
• Συμφωνία χωρίς ένταξη στο ΝΑΤΟ, η οποία θα αφήνει την Ουκρανία με μειωμένες εγγυήσεις ασφάλειας.
• Κατάρρευση της διαδικασίας και συνέχιση του πολέμου με νέα μορφή φθοράς.

Για μικρά κράτη όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, όλα αυτά υπενθυμίζουν ότι η διεθνής ασφάλεια συχνά καθορίζεται από παζάρια υπερδυνάμεων και όχι από αρχές δικαίου. Η μόνη πραγματική εγγύηση είναι η δική τους αποτροπή, οι δικές τους συμμαχίες και η δική τους στρατηγική ψυχραιμία.

3. Κύπρος – Λίβανος: επανέναρξη θαλάσσιας οριοθέτησης μετά από 18 χρόνια

Σύμφωνα με κυπριακά μέσα όπως το Cyprus Mail, το Philenews και το In-Cyprus, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επισκέφθηκε τον Λίβανο με στόχο την επανεκκίνηση συνομιλιών για οριοθέτηση θαλάσσιας ζώνης, έπειτα από σχεδόν δύο δεκαετίες στασιμότητας.

Η οριοθέτηση Λευκωσίας–Βηρυτού συνδέεται άμεσα με:

• τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων και τις πλατφόρμες εξόρυξης,
• τον αγωγό EastMed και τις μελλοντικές ενεργειακές διαδρομές,
• την ηλεκτρική διασύνδεση και τα καλώδια υψηλής τάσης,
• την ευρύτερη αρχιτεκτονική του σχήματος 3+1 (Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ–ΗΠΑ).

Η ενέργεια μετατρέπεται σε ασπίδα σταθερότητας για τον ελληνισμό και τους συμμάχους του στην Ανατολική Μεσόγειο, απέναντι σε πιέσεις από Τουρκία και ανισορροπίες στα συριακά και λιβανικά παράλια.

4. MEDOUSA 14 – ο άξονας Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας

Η άσκηση MEDOUSA 14, σύμφωνα με το Ahram Online και άλλα διεθνή ρεπορτάζ, ήταν από τις πιο σύνθετες των τελευταίων ετών. Συμμετείχαν ναυτικές μονάδες, αεροπορικά μέσα, ειδικές δυνάμεις και αμφίβιες μονάδες από Ελλάδα, Αίγυπτο, Κύπρο, Γαλλία και Σαουδική Αραβία.

Τα σενάρια αφορούσαν:

• συνδυασμένες αεροναυτικές επιχειρήσεις,
• αμφίβια άλματα και ανακαταλήψεις νησιωτικών περιοχών,
• συνεκπαίδευση ειδικών δυνάμεων σε αποβατικές επιχειρήσεις,
• συντονισμό διοίκησης και ελέγχου σε πολυεθνικό περιβάλλον.

Η Ημέρα Διακεκριμένων Επισκεπτών επιβεβαίωσε ότι ο άξονας Ελλάδας–Κύπρου–Αιγύπτου με τη στήριξη Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας λειτουργεί ως σταθεροποιητικός πόλος ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο.

5. Η προσέγγιση Τουρκίας – Αιγύπτου

Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στο Κάιρο, όπως καταγράφεται σε αιγυπτιακά και διεθνή μέσα, σηματοδοτεί προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μετά από μακρά περίοδο έντασης. Η Άγκυρα επιδιώκει:

• να επανέλθει στον αραβικό χώρο,
• να έχει λόγο στις εξελίξεις στη Λιβύη και στη Γάζα,
• να εξισορροπήσει τον άξονα Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ–Αιγύπτου.

Ωστόσο, η συνεργασία Αθήνας–Λευκωσίας–Καΐρου, σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές και γαλλικές στηρίξεις, καθιστά δύσκολη την πλήρη επαναφορά της Τουρκίας ως “ρυθμιστή” στην περιοχή χωρίς σαφείς παραχωρήσεις από μέρους της.

6. US Navy και πρόγραμμα Constellation – ένα ναυπηγικό αδιέξοδο

Δημοσιεύματα σε Naval News, Wall Street Journal και Business Insider αναφέρουν ότι το US Navy προχωρά στην κατάργηση της παραγγελίας για τέσσερις επιπλέον φρεγάτες κλάσης Constellation, ενώ το ίδιο το πρόγραμμα αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα κόστους, καθυστερήσεων και σχεδίασης.

Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ακόμη και υπερδυνάμεις με τεράστιο ναυπηγικό υπόβαθρο μπορούν να “σκοντάψουν” σε λανθασμένο σχεδιασμό και αστοχίες διαχείρισης.

Για την Ελλάδα, η επιλογή των FDI HN Belharra φαίνεται πιο σταθερή και ώριμη: καθορισμένο χρονοδιάγραμμα, σαφές επιχειρησιακό δόγμα και δυνατότητα ενσωμάτωσης σε ευρύτερες ευρωπαϊκές ναυτικές δομές.

7. Η Πολεμική Αεροπορία “χωρίς σύνορα”

Η Πολεμική Αεροπορία της Ελλάδας, όπως αναδεικνύεται από επίσημες ανακοινώσεις και ρεπορτάζ όπως του OnAlert, έχει αναλάβει ολοένα και πιο ενεργό διεθνή ρόλο:

• συμμετοχή σε αποστολές NATO Air Policing,
• ασκήσεις σε Ρουμανία, Ιταλία και άλλες χώρες,
• συνεκπαίδευση με συμμάχους σε Rafale και F-16 Viper.

Η HAF λειτουργεί ως εργαλείο προβολής ισχύος που υπερβαίνει το μέγεθος της χώρας, επιβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα παραμένει αξιόπιστος και ενεργός εταίρος στο ΝΑΤΟ.

8. Η Βρετανία χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο άμυνας

Η Επιτροπή Άμυνας της Βουλής των Κοινοτήτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: η χώρα δεν διαθέτει ολοκληρωμένο σχέδιο για την άμυνα του εθνικού εδάφους της, με κενά σε ετοιμότητα, εφοδιαστική αλυσίδα και μαχητική ικανότητα.

Η αντίθεση με την Ελλάδα είναι εμφανής. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες, η Ελλάδα έχει επενδύσει σε:

• φρεγάτες Belharra,
• μαχητικά Rafale,
• αναβάθμιση F-16 σε Viper,
• εκσυγχρονισμό MEKO,
• πυραύλους Spike NLOS,
• αντι-drone συστήματα.

Η χώρα μας παραμένει στρατηγικά έτοιμη σε μια περίοδο όπου ακόμη και παραδοσιακές δυνάμεις της Δύσης αναζητούν ξανά τα βασικά αντανακλαστικά άμυνας.

9. Το σενάριο της Χάλκης και οι ισορροπίες στη Θράκη

Αναλυτικά σενάρια που έχουν παρουσιαστεί σε έγκυρα αμυντικά και διπλωματικά ρεπορτάζ εξετάζουν την πιθανότητα να συσχετιστεί ένα ενδεχόμενο άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης με ζητήματα που αφορούν τη Θράκη. Είναι κρίσιμο να διευκρινιστεί ότι αυτό δεν αποτελεί επίσημη συμφωνία, αλλά υπόθεση εργασίας σε επίπεδο ανάλυσης.

Η Χάλκη έχει τεράστια συμβολική και ιστορική αξία για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον ελληνισμό. Η Θράκη, από την άλλη, αφορά κυριαρχία, ευρωπαϊκό κεκτημένο και διεθνείς συνθήκες. Τυχόν σύνδεση των δύο θεμάτων οφείλει να αντιμετωπίζεται με πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς αγγίζει ευαίσθητες ισορροπίες μειονοτήτων και περιφερειακής σταθερότητας.

10. Συμπέρασμα – Η Ανατολική Μεσόγειος ως στρατηγικό κέντρο βάρους

Η συνολική εικόνα που προκύπτει από όλες αυτές τις εξελίξεις είναι σαφής:

• Οι υπερδυνάμεις δοκιμάζουν όρια και αντοχές σε Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Ευρώπη.
• Το US Navy και η Βρετανία δείχνουν ότι ακόμη και ώριμες στρατιωτικές δυνάμεις μπορεί να έχουν σημαντικά κενά.
• Η Ανατολική Μεσόγειος εξελίσσεται σε στρατηγικό κέντρο βάρους για ενέργεια, ασφάλεια και ναυτικές οδούς.
• Η Ελλάδα έχει σήμερα μια μοναδική ευκαιρία να εδραιωθεί ως ο σταθερότερος πυλώνας της περιοχής.

Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται συνέχιση των εξοπλιστικών προγραμμάτων με σοβαρότητα, ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, έξυπνη διπλωματία, βαθύτερη συμμετοχή σε σχήματα συνεργασίας όπως το 3+1 και σταθερή προσήλωση στην αποτροπή.

Σε έναν κόσμο όπου οι ισχυροί παίκτες αλλάζουν γραμμή ανάλογα με τα συμφέροντά τους, η Ελλάδα οφείλει να παραμείνει σταθερή, ψύχραιμη και προετοιμασμένη. Η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι πια περιφέρεια – είναι το κέντρο της νέας στρατηγικής εποχής.

Γεώργιος Παπασημάκης

Η εικόνα δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη για εικονογράφηση του θέματος.