Η βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας, Eylem Ertug Ertugrul, μαζί με άλλους εκπροσώπους του CHP, υπέβαλαν πρόταση στο κοινοβούλιο στις 6 Νοεμβρίου ζητώντας συζήτηση επί των ισχυρισμών ότι η Ελλάδα έχει καταλάβει τουρκικά νησιά στο Αιγαίο Πέλαγος. Εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης πιστεύουν ότι η τουρκική κυβέρνηση είναι υπερβολικά συμβιβαστική απέναντι στην Ελλάδα για να αποφύγει τις συγκρούσεις με τη Δύση.

Πηγή: Λεβέντ Κένεθ / Nordic Monitor

Περιγράφοντας το σκεπτικό πίσω από την πρόταση, ο Ερτουγρούλ κατηγόρησε την Ελλάδα ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο στρατιωτικοποιώντας τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως η Λέσβος, η Λήμνος, η Χίος και η Σάμος, που χαρακτηρίστηκαν ως αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης του 1912. Υποστήριξε επίσης ότι η Ελλάδα είχε ιδρύσει δήμους, διεξήγαγε εκλογές και εισέπραξε φόρους σε τουρκικά εδάφη.

Δείτε το πλήρες κείμενο της Συνθήκης της Λωζάνης: academia.edu

Ο Ερτουγρούλ επέκρινε επίσης την τουρκική κυβέρνηση για την ανεπαρκή ανταπόκρισή της σε αυτές τις παραβιάσεις, επισημαίνοντας αντιφάσεις στις προηγούμενες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το θέμα. Ενώ ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει προηγουμένως την Ελλάδα με τη φράση «Θα μπορούσαμε να έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα», αργότερα φάνηκε να στραφεί προς τη συμφιλίωση, δηλώνοντας ότι «το θέμα έχει κλείσει» μετά τις βελτιωμένες σχέσεις μετά την εκλογή του το 2023. Ο Ertugrul υποστήριξε ότι αυτή η ασυνέπεια στην προσέγγιση της κυβέρνησης ενθάρρυνε την Ελλάδα και υπονόμευσε τη στάση της Τουρκίας για την εθνική κυριαρχία.

Ο Ερτουγκρούλ ζήτησε μια συνολική διερεύνηση του χειρισμού της στρατιωτικής παρουσίας της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά από την κυβέρνηση και τόνισε την ανάγκη για διαφάνεια για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή.

Υποστηρίζοντας την πρόταση του CHP, ο πρώην πρεσβευτής και μέλος του Κόμματος του Μέλλοντος (Gelecek Partisi), Cemalettin Kani Torun, επέκρινε την αποτυχία της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά το διεθνές δίκαιο για να αμφισβητήσει τις αξιώσεις της Ελλάδας και τη στρατιωτικοποίηση των αμφισβητούμενων νησιών. Ο Τορούν επεσήμανε την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης νέας στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη, που βρίσκεται μόλις 45 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Τουρκίας. Υποστήριξε ότι αυτή η βάση, η ένατη στρατιωτική εγκατάσταση των ΗΠΑ στην Ελλάδα, χρησιμεύει για την αντιμετώπιση της Ρωσίας, αλλά επίσης αγνοεί τις ανησυχίες περιφερειακής ασφάλειας της Τουρκίας. Ο Τορούν υποστήριξε ότι αυτή η εξέλιξη έχει μετατρέψει τη διαμάχη του Αιγαίου σε ένα ευρύτερο ζήτημα περιφερειακής ασφάλειας που επηρεάζεται από τη στρατηγική των ΗΠΑ για τον περιορισμό της Ρωσίας, ιδιαίτερα μέσω της μεταφοράς αμερικανικών τεθωρακισμένων οχημάτων σε ελληνικά νησιά. Προέτρεψε την Τουρκία να υιοθετήσει μια προορατική εξωτερική πολιτική για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων εντάσεων στην περιοχή.

Η παρουσία και ο αριθμός των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα είναι ένα θέμα που αναδύεται περιοδικά στον πολιτικό λόγο της Τουρκίας. Ενόψει των εκλογών του 2023, ο Πρόεδρος Ερντογάν επέκρινε την αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη γειτονική χώρα. «Υπάρχουν σχεδόν 10 [αμερικανικές] βάσεις στην Ελλάδα», δήλωσε. «Ποιος απειλείται; Γιατί δημιουργούνται αυτές οι βάσεις στην Ελλάδα;».

Ο Ερντογάν είχε προηγουμένως παρατηρήσει ότι η ίδια η Ελλάδα είχε ουσιαστικά μετατραπεί σε στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Οι αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα υπογραμμίζονται συχνά από τουρκικά μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση και εθνικιστικές ομάδες που υποστηρίζουν την κυβέρνηση. Αυτοί οι φιλοκυβερνητικοί σχολιαστές υποστηρίζουν ότι οι αμερικανικές βάσεις αποτελούν απειλή για την Τουρκία, αν και συχνά υπάρχουν ασυνεπή στοιχεία σχετικά με τον ακριβή αριθμό των υποτιθέμενων βάσεων.

Στην πραγματικότητα, υπάρχει μόνο μία πραγματική αμερικανική βάση στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στον κόλπο της Σούδας, η οποία λειτουργεί από το 1969. Ωστόσο, βάσει της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας (MDCA), που υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2021 και επικυρώθηκε από την ελληνική κοινοβούλιο τον Μάιο του 2022, οι αμερικανικές δυνάμεις απέκτησαν πρόσβαση σε τέσσερις επιπλέον ελληνικές στρατιωτικές βάσεις.

Ένα infographic που έδωσε στη δημοσιότητα το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu για την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Ελλάδα.
Ο βουλευτής του İYİ (Καλό) Κόμμα Σενόλ Σουνάτ εξέφρασε την υποστήριξή του για την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα κατέχει συστηματικά τουρκικά νησιά από το 2004, μεταβαίνοντας σε μια πιο απροκάλυπτη στρατηγική προσάρτησης μέχρι το 2009. Ο Σουνάτ επέκρινε τις προηγούμενες τουρκικές κυβερνήσεις ότι δεν ανταποκρίθηκαν σε αυτές τις ενέργειες, ισχυριζόμενος ότι Έκλεισαν τα μάτια στις καταπατήσεις της Ελλάδας που βασίζονταν στις προηγούμενες ελπίδες ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναφέρθηκε επίσης στις ασυνεπείς δηλώσεις του Προέδρου Ερντογάν, σημειώνοντας ότι οι απειλές του δεν ακολουθήθηκαν από συγκεκριμένες ενέργειες, γεγονός που οδήγησε σε σύγχυση της κοινής γνώμης και ενθάρρυνε την Ελλάδα. Ο Σουνάτ ζήτησε μια αφοσιωμένη έρευνα για την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Τουρκίας στα αμφισβητούμενα εδάφη.

Απαντώντας εκ μέρους του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), ο βουλευτής Abdurrahman Babacan σημείωσε το νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε από ιστορικές συνθήκες, ιδιαίτερα τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη Συνθήκη του Παρισιού του 1947, η οποία όριζε ότι ορισμένα νησιά θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα. Ο Μπαμπατζάν τόνισε ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας όσον αφορά το Αιγαίο βασίζεται σταθερά στην ειρηνική δέσμευση, αλλά αναγνώρισε ότι η περιφερειακή δυναμική έχει αλλάξει, ειδικά μετά τις εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ. Υποστήριξε ότι η εκλογή του προέδρου Τζο Μπάιντεν είχε αναζωογονήσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας, με ανανεωμένη εστίαση στις διατλαντικές πολιτικές και τα στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή. Ο Μπαμπατζάν συνέδεσε την αυξημένη στρατιωτική στάση της Ελλάδας με την ευθυγράμμισή της με τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.

Ο Μπαμπατζάν απέρριψε την ιδέα ότι η Ελλάδα κατέχει τουρκικά νησιά, περιγράφοντας το θέμα ως μια περίπλοκη διαμάχη για το καθεστώς συγκεκριμένων νησίδων και θαλάσσιων συνόρων. Επανέλαβε ότι η προσέγγιση της Τουρκίας σε αυτές τις διαφορές θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στον διάλογο και την ειρηνική διπλωματία, διασφαλίζοντας την προστασία των εθνικών συμφερόντων και την περιφερειακή σταθερότητα.

Η πρόταση του CHP απορρίφθηκε από το κυβερνών κόμμα και τους υποστηρικτές του συμμάχους μετά από ψηφοφορία στη γενική συνέλευση.

Δεν είναι μυστικό ότι η προσέγγιση του Προέδρου Ερντογάν στην Ελλάδα έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τόσο πριν όσο και μετά τις γενικές εκλογές του 2023. Καθώς η Τουρκία αντιμετωπίζει μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, είναι κατανοητό ότι ο Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να αποφύγει πρόσθετες κρίσεις με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θα ήταν προσεκτικός όσον αφορά την κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα. Η παύση των δραστηριοτήτων εξερεύνησης πετρελαίου από τουρκικά πλοία κοντά στο Αιγαίο και την Κύπρο, καθώς και τα θερμά μηνύματα που έστειλε ο Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου 2023, θεωρούνται όχι μόνο ως χειρονομία προς την Ελλάδα αλλά και ως μήνυμα προς τους Δύση.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν (L) και ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης (R) συναντήθηκαν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Ουγγαρία στις 7 Νοεμβρίου. Στη συνομιλία ήταν επίσης παρόντες ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Αλβανός πρωθυπουργός.
Παρά το όλο και πιο φτωχό ιστορικό του στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διάβρωση της δημοκρατίας στην Τουρκία, ο Ερντογάν εξακολουθεί να έχει πλήρη επίγνωση της υποστήριξης που λαμβάνει από τη Δύση, ιδίως λόγω του ρόλου του να εμποδίζει τους μετανάστες να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές. Κατανοεί επίσης ότι η πλοήγηση στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας με μια πράξη εξισορρόπησης εν μέσω κατηγοριών για διευκόλυνση της φοροδιαφυγής των κυρώσεων που επιβλήθηκαν κατά της Ρωσίας οδήγησε σε έναν ασυμβίβαστο ρόλο εντός του ΝΑΤΟ. Δεδομένων αυτών των παραγόντων, ο Ερντογάν γνωρίζει καλά ότι μια στρατιωτική σύγκρουση με την Ελλάδα δεν θα ήταν επωφελής για την κυβέρνησή του.

Ωστόσο, το ζήτημα της Ελλάδας ήταν πάντα ένα πολιτικό εργαλείο στην Τουρκία, το οποίο χρησιμοποιούνταν συχνά από πολιτικούς για να απευθυνθούν στους εθνικιστές ψηφοφόρους. Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί συχνά αυτήν την αφήγηση πριν από τις εκλογές, αλλά με το επίκεντρο της Τουρκίας να μετατοπίζεται πλέον στις συζητήσεις για πιθανές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία και τις κουρδικές ομάδες εκεί, η προοπτική να επανέλθει στην επιφάνεια το ελληνικό ζήτημα ως πρωταρχικό θέμα φαίνεται απίθανη στο άμεσο μέλλον.

Δείτε τα έγγραφα στην πηγή: nordicmonitor